ในช่วงที่อากาศเปลี่ยนหรือระบาดในโรงเรียนและออฟฟิศ คำถามที่ได้ยินบ่อยที่สุดคงหนีไม่พ้นว่าไข้หวัดใหญ่เป็นโรคติดต่อไหม โดยเฉพาะในบ้านที่มีผู้ป่วยอยู่ร่วมกัน หรือในที่ทำงานที่มีคนจามใกล้ ๆ ตลอดวัน คำถามนี้ไม่ใช่แค่เรื่องความกังวล แต่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการดูแลตัวเองและคนรอบข้าง
แม้ใครหลายคนจะคิดว่าไข้หวัดใหญ่ก็คล้ายไข้หวัดธรรมดา แต่ในแง่การแพร่กระจายและความรุนแรงของอาการนั้นถือว่าหนักกว่า และเข้าใจผิดเมื่อไหร่ก็เสี่ยงแพร่เชื้อโดยไม่รู้ตัว
1. ไข้หวัดใหญ่ ติดต่อไหม ? ตอบสั้น ๆ คือ “ใช่”
ไข้หวัดใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัสอินฟลูเอนซา (Influenza virus) ซึ่งติดต่อกันได้ง่ายมาก โดยเฉพาะในช่วง 1 วันก่อนผู้ป่วยเริ่มมีอาการ และแพร่ต่อไปได้อีก 5-7 วันหลังเริ่มป่วย นั่นหมายความว่า ผู้ที่ดูเหมือนยังไม่ป่วยก็สามารถแพร่เชื้อได้แล้ว จุดนี้เองที่ทำให้หลายคนเข้าใจผิด และพลาดในการป้องกันตั้งแต่ต้น
2. เส้นทางการแพร่เชื้อที่หลายคนมองข้าม
ถ้าคำว่า “ไข้หวัดใหญ่ ติดต่อไหม” ยังเป็นแค่ความสงสัย การรู้จักเส้นทางการแพร่เชื้อจะช่วยให้เห็นภาพชัดขึ้น
- ละอองฝอยจากการไอหรือจาม นี่คือช่องทางหลัก ไวรัสกระจายผ่านอากาศและเข้าสู่ระบบหายใจได้โดยตรง
- การสัมผัสพื้นผิวปนเปื้อน ราวบันได ลูกบิดประตู หน้าจอสัมผัส ล้วนเป็นจุดที่ไวรัสเกาะอยู่ได้หลายชั่วโมง
- การใช้ของร่วมกับผู้ป่วย ผ้าเช็ดหน้า แก้วน้ำ โทรศัพท์ แม้จะดูเล็กน้อยแต่ถ้าสัมผัสเยื่อบุปากหรือจมูกก็เสี่ยงทันที
3. ออฟฟิศ โรงเรียน บ้าน พื้นที่เสี่ยงที่ไม่ควรละเลย
หลายคนเริ่มระวังแค่เวลาออกไปห้าง หรือโรงพยาบาล แต่ความจริงสถานที่ที่คนมักละเลยกลับเป็นจุดเสี่ยงสำคัญ
- ออฟฟิศระบบแอร์ปิด อากาศหมุนเวียนในห้องแคบ ยิ่งมีคนไอหรือจาม โอกาสรับเชื้อก็สูง
- โรงเรียนที่เด็กอยู่ใกล้กันตลอดวัน เด็กเล็กมักไม่สวมหน้ากากอย่างถูกต้อง แถมยังมีการเล่นและสัมผัสของใช้ร่วมกัน
- ในบ้านที่มีผู้ป่วย การนอนห้องเดียวกัน ใช้ของร่วมกัน หรือดูแลใกล้ชิดโดยไม่ป้องกัน ล้วนเพิ่มความเสี่ยง
4. วิธีป้องกันที่ได้ผล ไม่ใช่แค่ล้างมือผ่าน ๆ
เมื่อรู้แล้วว่าไข้หวัดใหญ่ติดต่อไหมและติดต่ออย่างไร การป้องกันที่ถูกต้องคือสิ่งต่อมาที่ต้องใส่ใจ
- สวมหน้ากากอย่างถูกวิธี โดยเฉพาะเมื่ออยู่ใกล้ผู้ป่วยหรือในที่ชุมชน
- ล้างมือด้วยสบู่หรือน้ำยาฆ่าเชื้อบ่อย ๆ โดยเฉพาะก่อนสัมผัสใบหน้า
- หลีกเลี่ยงการใช้ของร่วมกับผู้อื่น แม้แต่ของเล็กน้อยอย่างปากกา หรือโทรศัพท์
- วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ เป็นทางเลือกสำคัญสำหรับกลุ่มเสี่ยง เช่น เด็ก ผู้สูงอายุ หรือคนที่อยู่ในที่แออัดเป็นประจำ
5. ความเข้าใจผิดที่อาจทำให้คนใกล้ตัวติดเชื้อ
หนึ่งในเหตุผลที่คำถามว่า “ไข้หวัดใหญ่ติดต่อไหม” ยังถูกถามซ้ำ ๆ เพราะยังมีความเข้าใจผิดแพร่หลาย เช่น
- คิดว่าแค่ไม่มีไข้ ก็ไม่แพร่เชื้อ
- เข้าใจว่าเป็นไข้หวัดธรรมดาเลยไม่กักตัว
- เชื่อว่าผู้ที่ฉีดวัคซีนแล้วจะไม่แพร่เชื้อ(ทั้งที่ยังมีโอกาสแพร่ได้ หากติดเชื้อสายพันธุ์ที่วัคซีนไม่ครอบคลุม
เมื่อรู้ชัดแล้วว่าไข้หวัดใหญ่ติดต่อไหมและแพร่เชื้อผ่านอะไร การใช้ชีวิตอย่างระมัดระวังจึงไม่ใช่เรื่องเกินจำเป็น โดยเฉพาะในช่วงที่ไข้หวัดระบาด การใส่ใจเรื่องเล็ก ๆ อย่างการล้างมือและการเว้นระยะห่าง อาจช่วยลดความเสี่ยงให้ทั้งตัวเองและคนในบ้านได้มากกว่าที่คิด
