เตือนดาราโพสต์โชว์ “หวย” ผ่านโซเชียล หวังเพิ่มยอดไลก์ยอดแชร์ อาจเข้าข่ายผิด พ.ร.บ.การพนัน
“มูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน” ร่วมกับ “เครือข่ายสื่อสร้างสรรค์เพื่อการขับเคลื่อนสังคม” จัดเสวนาออนไลน์ เรื่อง “คนดังโชว์หวย ความถูกต้องเหมาะสม และผลประโยชน์” มีนักวิชาการ ภาคประชาสังคม และสื่อมวลชนร่วมเสวนา เมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2564
จากการสำรวจความคิดเห็นของประชาชน เรื่อง “ดาราโชว์หวยประชาชนคิดอย่างไร”กลุ่มตัวอย่าง 471 คน ระหว่างวันที่ 15-19 ก.ค. พบ 82% เห็นว่าดารานักร้องโพสต์ภาพและเรื่องเล่าเกี่ยวกับการซื้อสลากฯ มีผลทำให้คนไทยอยากซื้อสลากฯ หรือเล่นหวยมากขึ้น ขณะที่ 81% ระบุว่า ไม่เหมาะสม หากดาราโพสต์ภาพโชว์ซื้อหวยทีละมากๆ 10-20 ใบ หรือ โชว์ว่า ‘ลูกให้โชค’ หรือโพสต์เพื่อหวังผลสร้างคะแนนนิยมส่วนตัว และ 60% คิดว่าการใบ้หวยไม่ควรผิดกฎหมาย
“ดร.วิเชียร ตันศิริคงคล” นักวิชาการด้านนิติศาสตร์และรัฐศาสตร์ กล่าวว่า “การใบ้หวยในสังคมไทยมีมาอย่างยาวนาน เพียงแต่ว่าตอนหลังมีรูปแบบเปลี่ยนไป และกรณีที่ดาราออกมาโพสต์ในลักษณะนี้ถือว่าผิดกฎหมายหลายฉบับ ทั้ง พ.ร.บ.การพนันมาตรา 12 โทษฐานช่วยประกาศโฆษณาหรือชักชวนโดยทางตรงหรือทางอ้อมให้ผู้อื่นเล่นพนัน นอกจากนั้น ยังเข้าข่ายผิด พ.ร.บ.สลากกินแบ่งรัฐบาล ในกรณีซื้อสลากชุดทีละมากๆเป็นสิบๆใบ หรือการซื้อสลากฯเกินราคา เพราะเป็นการพบเห็นการกระทำผิดแล้วไม่แจ้งเจ้าหน้าที่รัฐ อีกทั้งยังช่วยสนับสนุนและโฆษณาเผยแพร่อีกด้วย อีกความผิดหนึ่งคือความผิดตามมาตรา 14 ใน พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ ที่อาจตีความได้ว่าเป็นการนำข้อมูลในลักษณะบิดเบือนเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ ซึ่งกฎหมายนี้เขียนครอบคลุมในกรณีลักษณะนี้ไว้ด้วย อยากฝากให้หน่วยงานภาครัฐอย่างกระทรวงดีอีเอส รวมถึงสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลออกมาปกป้องผู้บริโภคให้มากกว่านี้”
“คุณศจี วงศ์อำไพ” ผู้ประกาศข่าว ช่อง 7HD กล่าวว่า “สื่อมวลชนมีความสำคัญมาก การนำเสนอข่าวหรือรายการในลักษณะเอาใจคอหวยนั้นมีผลต่อเรตติ้งของแต่ละสถานี ตนอยากให้สื่อคำนึงถึงผลกระทบทางสังคมที่จะตามมามากกว่าเรื่องเรตติ้ง การออกมาโพสต์โชว์หวยของดารานั้นคงต้องดูที่เจตนา บางคนโพสต์ด้วยความดีใจเพราะไม่เคยถูกหวยมาก่อนก็ต้องให้ความเป็นธรรม แต่ประเภทที่โพสต์ทุกงวดต้องดูว่าเขามีเจตนาอะไร มีอะไรที่ต้องการมากไปกว่านี้หรือเปล่า ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจิตสำนึกของดาราคนนั้น อยากให้ดารามองว่า แม้ดาราไม่มีจรรยาบรรณกำกับที่ชัดเจน แต่ก็ใช้จริยธรรมและสำนึกรับผิดชอบต่อสังคมกำกับตัวเองได้ ทั้งนี้เพื่อรักษาสมดุลในการนำเสนอชีวิตของตัวเอง เพราะบางเรื่องมันส่งผลกระทบต่อสังคมในวงกว้าง”
“นายธนากร คมกฤส” เลขาธิการมูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน กล่าวว่า “จากการติดตามของเครือข่ายสื่อสร้างสรรค์เพื่อขับเคลื่อนสังคมหรือมีเดียมูฟ พบว่า ในไอจีของดาราที่นิยมโพสต์ภาพและเรื่องราวการซื้อหรือการถูกหวยทีละมาก ๆ ของตน จำนวนยอดผู้ติดตามและกดไลค์จะสูงขึ้นมากเป็นสอง-สามเท่าทุกครั้งเมื่อเทียบกับการโพสต์เรื่องอื่น ๆ แสดงให้เห็นว่าเรื่องหวยเป็นประเด็นที่มีประชาชนจำนวนหนึ่งสนใจติดตาม อย่างไรก็ดี จากการสำรวจความคิดเห็นของประชาชน เรื่อง “ดาราโชว์หวยประชาชนคิดอย่างไร” มีตอบแบบสอบถามทั้งสิ้น 471 คนในช่วงวันที่ 15-19 กรกฎาคมที่ผ่านมา มีเสียงสะท้อนที่น่าสนใจหลายประการ โดย 82% เห็นว่าการที่ดารานักร้องมาโพสต์ภาพและเรื่องเล่าเกี่ยวกับการซื้อสลากฯของตน มีผลทำให้คนไทยอยากซื้อสลากฯหรือเล่นหวยมากขึ้น ขณะที่ 81% มีความเห็นว่าการที่ดารามาโพสต์ภาพโชว์การซื้อหวยทีละมาก ๆสิบยี่สิบใบ เป็นการกระทำที่ไม่เหมาะสม รวมถึงการโพสต์ภาพที่โชว์ว่า “ลูกให้โชค” หรือการโพสต์เพื่อหวังผลในการสร้างคะแนนนิยมส่วนตัว ประชาชนก็เห็นว่าไม่เหมาะสมเช่นเดียวกัน โดยมีสัดสวนของคำตอบสูงถึง 84% และ 89% เลยทีเดียว ส่วนข้อสุดท้ายถามว่า “คิดว่าการใบ้หวยควรเป็นสิ่งผิดกฎหมายหรือไม่?” พบว่า 60% คิดว่าไม่ควรผิดกฎหมาย ทั้งหมดนี้สะท้อนว่า ในสายตาประชาชน การใบ้หวยไม่ใช่เรื่องคอขาดบาดตายขนาดต้องผิดกฎหมาย แต่เรื่องการโพสต์โชว์การซื้อหรือถูกหวยมาก ๆ ของดาราทั้งหลายก็เป็นเรื่องที่สังคมเห็นว่าเกินขีดของความเหมาะสม จึงอยากเตือนบรรดาคนดังต่าง ๆ ที่นิยมโพสต์โชว์เรื่องนี้ว่า การโฆษณาที่ทำให้คนคิดว่าจะถูกหวยหรือชนะพนันต่าง ๆ ได้ง่าย ๆ เป็นการหลอกลวงและทำร้ายผู้คน เพราะว่ามันผิดจากความเป็นจริง”
“ผศ.เจริญเนตร แสงดวงแข” หัวหน้าสาขาวิชานิเทศศาสตร์ คณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยหาดใหญ่ ระบุว่า “ดาราหรือคนดังคือผู้มีอิทธิพลทางความคิด เป็นภาพจำให้ผู้ชมอยากมีชีวิตตามแบบ เพราะเป็นผู้มีแรงดึงดูดใจ ซึ่งเมื่อมาประกอบกับพื้นฐานเดิมของผู้ชม จะทำให้ผู้ชมเกิดพฤติกรรมคล้อยตาม เช่นในสถานการณ์ที่โควิดระบาดหนักอยู่นี้อาจทำให้ผู้ชมบางคนหันมาซื้อหวยมาก ๆ อย่างที่ดาราทำและทำให้เสียเงินที่ควรเก็บไว้ใช้ยามยากออกไป ฉะนั้น ความน่าเชื่อถือของดาราคนนั้น บวกกับความถี่ของการโพสต์ บวกกับเนื้อหา ซึ่งในกรณีนี้คือเรื่องหวย จะเป็นสิ่งที่ส่งอิทธิพลต่อผู้ชมมากน้อยแตกต่างกันไป ตัวดาราที่ออกมาโพสต์โชว์หวยเช่นนี้ อาจหวังผลในการสร้างตัวตน สะสมความน่าสนใจของตน เพื่อให้ตนมีอิทธิพลทางความคิดต่อผู้ชมมากขึ้น ๆ และนำมาซึ่งการเลียนแบบพฤติกรรม มากขึ้นก็เลียนแบบบุคลิกภาพ หรือถึงขั้นเลียนแบบจิตใจเลย อยากให้ผู้ชมรู้เท่าทันการประกอบสร้างเรื่องที่นำมาสู่การสร้างตัวตนของดาราพวกนี้ ที่อาจมีการหวังผลทางธุรกิจหรือผลประโยชน์อื่นๆ”
และ “ดร.สรวงมณฑ์ สิทธิสมาน” นักวิชาการด้านสื่อมวลชนและครอบครัว กล่าวว่า “การโพสต์โชว์หวยของเหล่าคนดังนั้น แน่นอนว่าเป็นการต้องการเพิ่มยอดไลค์ ซึ่งเป็นตัวชี้วัดความนิยม และนำไปสู่การเข้ามาของสินค้าและรายได้ ส่วนการนำลูกเข้ามาเกี่ยวข้องในการเสี่ยงโชค อาจส่งผลต่อเด็กโดยไม่รู้ตัว หนึ่งคือ ทำให้เกิดพฤติกรรมเลียนแบบพ่อแม่ บ่มเพาะให้เด็กเห็นว่าการเสี่ยงโชคเป็นเรื่องปกติและกระทำตามในวันใดวันหนึ่ง สองคืออาจเกิดการเปรียบเทียบ หากพ่อแม่ชอบนำลูกของตนไปเทียบกับเด็กอื่น ว่าทำไมลูกบ้านนั้นให้โชค ทำไมลูกบ้านเราเป็นตัวซวย คำพูดในทำนองนี้ผู้ใหญ่อาจคิดว่าไม่เป็นไร แต่สำหรับเด็กแล้วเขากำลังถูกประทับตราลงไปในตัวตนที่กำลังจะเติบโต และสามคือ การเอาภาพและข้อมูลของเด็กลงในอินเตอร์เน็ตอาจนำภัยมาถึงตัวเด็กได้เพราะมีมิจฉาชีพที่จ้องแสวงประโยชน์จากเด็กอยู่ อยากฝากถึงสถาบันครอบครัว ควรรักลูกอย่างถูกต้องและเหมาะสม พฤติกรรมซ้ำๆของพ่อแม่จะนำไปสู่พฤติกรรมใหม่ของลูก ซึ่งเป็นสารตั้งต้นในการออกแบบชีวิตลูกว่าจะเป็นแบบไหน พ่อแม่อยากเล่นหวยก็เล่นไป แต่อย่าเอาลูกมาเกี่ยวข้องด้วย”
